Prawo do zachowku – wszystko, co musisz wiedzieć

Prawo do zachowku to kluczowy element polskiego prawa spadkowego, który chroni najbliższych członków rodziny przed całkowitym pominięciem w dziedziczeniu. W tym artykule wyjaśnimy, kto ma prawo do zachowku, jak oblicza się jego wysokość, jakie znaczenie mają darowizny oraz w jakich sytuacjach można utracić to prawo.

Kto ma prawo do zachowku?

Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego, do zachowku uprawnieni są:

• zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki, prawnuki),
• małżonek,
• rodzice spadkodawcy – jeśli dziedziczyliby z ustawy.

Warto pamiętać, że prawo do zachowku nie przysługuje rodzeństwu spadkodawcy ani dalszym krewnym.

Jak oblicza się wysokość zachowku?

Wysokość zachowku zależy od sytuacji osobistej uprawnionego i wynosi:

• 1/2 wartości udziału spadkowego, jaki przysługiwałby danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym,
• 2/3 wartości udziału, jeśli uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy.

Przykład:
Jeśli spadkodawca pozostawił dwoje dzieci i małżonka, a jedno z dzieci jest małoletnie, to:

• małoletnie dziecko otrzyma zachowek w wysokości 2/3 swojego udziału spadkowego,
• pozostałe uprawnione osoby – 1/2 ich udziałów.

Darowizny a zachowek – czy mają znaczenie?

Tak! Przy obliczaniu zachowku bierze się pod uwagę darowizny dokonane przez spadkodawcę za życia. Zgodnie z art. 993 Kodeksu cywilnego, do spadku dolicza się wszystkie darowizny, z wyjątkiem drobnych prezentów wynikających ze zwyczajów (np. urodzinowe podarunki).

To oznacza, że jeśli spadkodawca przed śmiercią przekazał komuś znaczną darowiznę, może ona zmniejszyć wartość należnego zachowku.

Kiedy można zostać pozbawionym zachowku?

Spadkodawca ma prawo wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, ale tylko w testamencie. Przyczyny wydziedziczenia są określone w art. 1008 Kodeksu cywilnego i obejmują:

• Rażąco niewłaściwe postępowanie, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
• Popełnienie umyślnego przestępstwa przeciwko spadkodawcy lub jego bliskim (np. przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu, wolności),
• Uporczywe uchylanie się od obowiązków rodzinnych wobec spadkodawcy.

Wydziedziczenie musi być wyraźnie wskazane w testamencie wraz z podaniem powodu. Jednak wydziedziczenie rodzica nie oznacza utraty prawa do zachowku przez jego dzieci – w takim przypadku przechodzi ono na zstępnych wydziedziczonego.

Podsumowanie

Prawo do zachowku jest ważnym mechanizmem ochrony interesów najbliższych członków rodziny. Jeśli masz wątpliwości dotyczące zachowku lub chcesz dochodzić swojego prawa w Rybniku lub okolicach, skontaktuj się z doświadczonym adwokatem. Profesjonalna pomoc prawna pozwoli uniknąć błędów i skutecznie zabezpieczyć Twoje interesy.

Zobacz także: DZIAŁ SPADKU.